Uzmanlar cevapladı: Maymun çiçeğinin yayılımını nasıl önlenir?

Prof. Dr. Çağrı Büke, iki alt türü bulunan maymun çiçeği hastalığının Orta Afrika'dakinin daha ağır, Batı Afrika'dakinin ise daha hafif seyrettiğini söyledi Haziranın başından beri görülen olguların genellikle Batı Afrika kökenli türe ait olduğunu, bu nedenle ölüm oranının da düşük seyrettiğini aktaran Büke, ağır türündeyse ölüm oranlarının yüzde 10'lara kadar çıkabildiğini ifade etti.

Prof. Dr. Büke, virüsün birkaç bulaşma yolu olduğuna işaret ederek, bunları şöyle sıraladı:

"Bunlardan biri bu virüsü taşıyan kemirici, sincap, sıçan gibi hayvanlar. Hastalığı taşıyan hayvanların kanları, biyolojik vücut sıvıları ya da derisinde bir lezyon varsa ona temasla bulaşma olabilir. Peki, hastalardan diğer insanlara bulaşma nasıl olmakta? Bunlardan biri, solunum yolu. Yalnız bu, en son yaşadığımız Kovid-19 pandemisi gibi kolay değil. Korunmasız olarak maske bulunmaksızın, 2 metreye kadar ki mesafeden, 6-8 saat aynı ortamı paylaşırsanız bulaşma söz konusu. Düşük bir olasılık. Asıl insandan insana bulaşmada önemli rol oynayan, derideki döküntülere temas. Bu, cinsel yoldan bulaşan bir enfeksiyon değil ama cinsel ilişki sırasında deri temasında da bulaşma olabiliyor. Deride döküntüler ortaya çıktıktan sonra bunlara korunmasız şekilde elle ya da vücudun herhangi bir bölgesiyle temas edilmesi bulaşmada önemli rol oynayan faktörlerden biri. Afrika'da bu tür hayvanların etlerinin yenilmesi söz konusu. İyi pişirilmeden yenildiği durumlarda sindirim yolu aracılığıyla da alınabileceği biliniyor."

Çağrı Büke, 2003'lü yıllarda karşılaşılan vakalarda literatüre bildirildiğine göre, bu virüsü taşıyan ve hastanede tedavi gören bir hastanın yatak çarşafı temizlenirken ya da eşyalarına temas edildikten sonra bulaş durumunun yaşandığını anlattı. Büke, "Kişilerin kıyafetlerinin giyilmesi, kişisel eşyalarıyla temas durumlarında da bulaş söz konusu olabilmektedir. Sadece hastaların derideki lezyonlarına değil dolaylı olarak kıyafetlerine ya da çevrelerindeki birtakım kişisel eşyalarına da temas ederek bulaşma olabileceğini akıldan çıkartmamak lazım." uyarısında bulundu.

Maymun çiçeğinin solunum sekresyonlarında da bulunabildiğini dile getiren Yavuz, şu bilgileri verdi:

"Özellikle uzun süre bir arada geçirildiğinde risk var. Ama esas bulaşma yolu yakın temas. Maymun çiçeğine karşı Kovid-19'dan daha şanslı durumdayız. Bu hastalığın Kovid'den bir farkı da sadece yakınındakileri saptayıp onları uygun şekilde aşılarsanız toplumda yayılmasını engelleyebiliyorsunuz. Temas sonrası da aşılayabiliyorsunuz. Şu anda dünyada bir aşı var. Modifiye vaccinia virus Ankara (MVA) suşunu içeren atenüye virüs aşısı. Bir de klasik çiçek aşısı var. Türkiye'de şu an hangisi var onu bilmiyorum. Hastaların yakın temaslılarını aşılarsak ilk 3-4 günde -hatta 14 güne kadar aşılanıyor- o zaman toplumda yayılmasını engellemiş oluyoruz. Çok daha kolay kontrol altına alınabilir bir virüs."

Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, hastalık belirtisi taşıdığını düşünenlere "Semptomu olanlar başkalarıyla yakın temastan kaçınmalı ve hekime başvurmalı. Genital bölgede lezyon varsa mutlaka hekime başvurulmasını öneriyoruz ki başkalarına yayılmasın. Vücutta genel döküntü de yapabilir. O lezyonların hepsi bulaşıcıdır. O nedenle lezyonlar iyileşene kadar izole olunmalı." uyarısında bulundu.